lunes, 15 de febrero de 2016

En homenaje a Totò para el aniversario de su nacimiento "El Nivel", su poema mas famoso (con video del mismo Totò recitando su poema)

Attilio Folliero, Caracas 15/02/2016

Otros articulos en homenaje a Totò

Totò en una caricatura de Umberto Onorato
En honor a Totò, en el dia de su nacimiento (en la ciudad de Napoli el 15 de febrero de 1898), publico "El nivel", su poema mas famoso, en italiano y en español, en la traducción de Mario Neri.

Generaciones de italianos, después de la guerra, han crecido comiendo pan y Totò. Totò, sin duda, ha sido el mas grande actor italiano. Su comicidad servia para olvidar momentáneamente la realidad triste y hambrienta de la sociedad italiana ...

Totò, cuyo verdadero nombre era Antonio de Curtis, muriò en Roma el 15 de abril de 1967 y aun han pasado 49 años sigue vivo en la memoria de generaciones de italianos y por supuesto en la mia.

La traducción al español fue hecha en 1971 por un joven napolitanos, Mario Neri, que entonces dejo Nápoles para irse a vivir a Venezuela. En su maleta Mario Neri no olvidò poner algo de Totò.


Antonio de Curtis recita su poema "A Livella"

El  nivel
(Al final el texto en italiano)

Cada año el dos de noviembre, existe
la costumbre por los difuntos de ir al cementerio.
Cada uno debe usar esta atención;
cada uno debe tener esta preocupación.

Cada año, puntualmente, en este día
en este triste y afligido aniversario
también yo me voy y con flores adorno
la  bóveda marmórea de tía Vicenta.

Este año me paso una aventura …
después de haber cumplido el triste homenaje.
¡Virgen Santa! si lo recuerdo, cuanto miedo,
Pero luego me di animo y coraje.

*  *  *

El hecho es este, préstenme atención:
se acercaba la hora del cierre,
y yo flemático y  indiferente
Estaba por salir, echando el ojo a cierta sepultura.

“Aquí descansa en paz el noble Marques,
Señor  de Rovigo y de Belluno ,
valeroso héroe de mil empresas
muerto el 11 de Mayo del ’31.

El escudo con la corona en alto ...
... abajo una cruz hecha de lucecitas,
tres ramos de rosas con un moño de luto,
vela, velotas y seis velitas.

*  *  *

Justo al lado de la tumba de este señor,
había otra tumba, pequeñita,
abandonada, sin una solo flor,
por seña solamente, una crucecita.

Y sobre la cruz apenas se leía:
“Esposito Genaro – barrendero”.
Mirándola que pena me hacia
Este muerto sin ni siquiera una velita.

¡Así es la vida! yo me decía,
Quien tanto tuvo y quien no obtuvo nada;
¿Este pobre hombre se pensaba que también
al otro mundo era indigente?

*  *  *

Mientras fantasticaba estas ideas
ya se había hecho media noche
y yo me quede solo prisionero
muerto de miedo delante de las velotas.

Todo de repente ¿que veo de lejano?
dos sombras acercarse hacia mi.
Este caso a mi  me parece raro
¿estoy  despierto, sueño o es fantasía?

¡Y que fantasía! era el Marques
Con la tuba, el lente y la gabardina
el otro después de el, un bicho feo,
muy hediondo y con una escoba en mano;

*  *  *

Es este ciertamente don Genaro,
el muerto pobrecito ... el barrendero
Esta historia yo no la veo claro
¿Como están muerto y se retiran a esta hora?

Podría estar de mi casi a un paso
cuado el marques se para de repente
se voltea y con mucha calma 
le dices a don Genaro: “Jovencito,

de usted querría saber, vil carroña,
con que atrevimiento y como habéis osado
hacerse sepultar, para mi vergüenza
a lado mío que soy un blasónalo!

*  *  *

La casta es casta y hay que respectarla,
mas usted perdió el sentido y la medida;
vuestro cuerpo debía si inhumarse
mas sepultado en la porquería,

Aun mas no puedo soportar
vuestra compañía maloliente
es conveniente que buscáis un hueco
entre su afines, entre su gente 

Señor Marques, no es culpa mía
Yo no le hubiera hecho esta ofensa
mi mujer fue la que hizo esta tontería
yo que podía hacer, yo estaba muerto.

*  *  *

Si fuera vivo lo complacería,
tomaría la urnecita con los cuatros huesos  
y ahora mismo ves, en este momento,
me metería en otra retirada fosa.

“¿Y que espera, o torpe mal creado,
que mi ira llegue a la excedencia?
Si yo no hubiera sido un blasonado
hubiera dado ya recuso a la violencia!”

“Y hazme ver... agarra esta violencia...
en verdad Merques, me fastidiaste
y mira pues, si pierdo la paciencia,
me olvido que estoy muerto y ¡son coñazos!

*  *  *

¿que te crees de ser un dios?
aquí adentro no lo entiendes, somos iguales?...
... muerto eres tu y muerto yo también;
Como nacimos  así quedamos

“Sucio perro!... Como te permite compararte a mi
que tuve natales, ilustres, nobilísimos y perfectos
da hacer envidia a Príncipes Reales?”

“¡Tu que Navidad, Pascuas y Epifanías!
Te quiere meter en tu cabeza...  
¿que estas enfermo aun de fantasías? ...
¿La muerte sabes que es?  ES UN ¡NIVEL!

*  *  *

Un Rey, un magistrado, un gran hombre,
entrando esta cerca ha puesto un punto
aquí ha perdido todo, la vida y hasta el nombre
tu no entendiste aun este cuento

Por eso préstame atención ... no sea obstinado
sopórtame cerquito, que te importa?
estas bufonadas las hacen solo los vivos:
nosotros somos serio... pertenecemos a la ¡muerte!

A livella

Ogn'anno, il due novembre, c'é l'usanza
per i defunti andare al Cimitero.
Ognuno ll'adda fà chesta crianza;
ognuno adda tené chistu penziero.

Ogn'anno, puntualmente,in questo giorno,
di questa triste e mesta ricorrenza,
anch'io ci vado, e con dei fiori adorno
il loculo marmoreo 'e zi' Vicenza.

St'anno m'é capitato 'navventura...
dopo di aver compiuto il triste omaggio.
Madonna! si ce penzo, e che paura!,
ma po' facette un'anema e curaggio.

*  *  *

'O fatto è chisto, statemi a sentire:
s'avvicinava ll'ora d'à chiusura:
io,tomo tomo, stavo per uscire
buttando un occhio a qualche sepoltura.

"Qui dorme in pace il nobile marchese
signore di Rovigo e di Belluno
ardimentoso eroe di mille imprese
morto l'11 maggio del  31"

'O stemma cu 'a curona 'ncoppa a tutto...
...sotto 'na croce fatta 'e lampadine;
tre mazze 'e rose cu 'na lista 'e lutto:
cannele,cannelotte e sei lumine.

*    *  *

Proprio azzeccata 'a tomba 'e stu signore
nce stava 'n 'ata tomba piccerella,
abbandunata,senza manco un fiore;
pe' segno, sulamente 'na crucella.

E ncoppa 'a croce appena se liggeva:
"Esposito Gennaro - netturbino":
guardannola,che ppena me faceva
stu muorto senza manco nu lumino!

Questa è la vita! 'ncapo a me penzavo...
chi ha avuto tanto e chi nun ave niente!
Stu povero maronna s'aspettava
ca pur all'atu munno era pezzente?

*  *   *

Mentre fantasticavo stu penziero,
s'era ggià fatta quase mezanotte,
e i'rimanette 'nchiuso priggiuniero,
muorto 'e paura...nnanze 'e cannelotte.

Tutto a 'nu tratto,che veco 'a luntano?
Ddoje ombre avvicenarse 'a parte mia...
Penzaje: stu fatto a me mme pare strano...
Stongo scetato...dormo, o è fantasia?

Ate che fantasia;era 'o Marchese:
c'o' tubbo,'a caramella e c'o' pastrano;
chill'ato apriesso a isso un brutto arnese;
tutto fetente e cu 'nascopa mmano.

*  *   *

E chillo certamente è don Gennaro...
'omuorto puveriello...'o scupatore.
'Int 'a stu fatto i' nun ce veco chiaro:
so' muorte e se ritirano a chest'ora?

Putevano sta' 'a me quase 'nu palmo,
quanno 'o Marchese se fermaje 'e botto,
s'avota e tomo tomo...calmo calmo,
dicette a don Gennaro: "Giovanotto!

Da Voi vorrei saper, vile carogna,
con quale ardire e come avete osato
di farvi seppellir, per mia vergogna,
accanto a me che sono blasonato!

*  *   *

La casta è casta e va, si, rispettata,
ma Voi perdeste il senso e la misura;
la Vostra salma andava,si,inumata;
ma seppellita nella spazzatura!

Ancora oltre sopportar non posso
la Vostra vicinanza puzzolente,
fa d'uopo, quindi, che cerchiate un fosso
tra i vostri pari,tra la vostra gente"

"Signor Marchese,nun è colpa mia,
i'nun v'avesse fatto chistu tuorto;
mia moglie è stata a ffa' sta fesseria,
i' che putevo fa' si ero muorto?

*  *   *

Si fosse vivo ve farrei cuntento,
pigliasse 'a casciulella cu 'e qquatt'osse
e proprio mo, obbj'...'nd'a stu mumento
mme ne trasesse dinto a n'ata fossa".

"E cosa aspetti, oh turpe malcreato,
che l'ira mia raggiunga l'eccedenza?
Se io non fossi stato un titolato
avrei già dato piglio alla violenza!"

"Famme vedé... piglia sta violenza...
'A verità, Marché, mme so' scucciato
'e te senti;e si perdo 'a pacienza,
mme scordo ca so' muorto e so mazzate!...

*  *   *

Ma chi te cride d'essere...nu ddio?
Ccà dinto,'o vvuo capi, ca simmo eguale?...
...Muorto si'tu e muorto so' pur'io;
ognuno comme a 'na'ato é tale e quale".

"Lurido porco!...Come ti permetti
paragonarti a me ch'ebbi natali
illustri, nobilissimi e perfetti,
da fare invidia a Principi Reali?".

"Tu qua' Natale... Pasca e Ppifania!!!
T''o vvuo' mettere 'ncapo...'int'a cervella 
che staje malato ancora e' fantasia?...
'A morte 'o ssaje ched''e?...è una livella.

*   *  *

'Nu rre, 'nu maggistrato,'nu grand'ommo,
trasenno stu canciello ha fatt'o punto
c'ha perzo tutto, 'a vita e pure 'o nomme:
tu nu t'hè fatto ancora chistu cunto?

Perciò,stamme a ssenti...nun fa''o restivo,
suppuorteme vicino che te 'mporta?
Sti ppagliacciate 'e ffanno sulo 'e vive:
nuje simmo serie...appartenimmo à morte!"
_________________ 

Para un blog es muy importante que el lector haga el esfuerzo de clicar en los botones sociales "Me gusta", "Tweet”, “G+”, etc. que están por debajo o a lado. Gracias.

Per un blog è molto importante che il lettore faccia lo sforzo di cliccare sui tasti social "Mi piace", "Tweet", “G+”, etc. che trovate qui sotto o a lato. Grazie

No hay comentarios :

Publicar un comentario